تیاتر در قرون وسطی  : 

   عناد کلیسا با تیاتر:

   دوره تسلط کلیسا بر تمام شئونات اجتماعی ،فرهنگی و هنری اروپا ده قرن به درازا کشید که این دوره به قرون وسطی شهرت دارد. آغاز این دوران با هجوم اقوام بربر به اروپایی غربی و تجزیه امپراطوری روم به سال 313 م وپایانش همزمان با سقوط بیزانس توسط ترکان عثمانی به سال 1453 و طلوع عصر نوزایی بوده است . هرکنشی که در پهنه هنر،بویژه ،نمایش در این دوران رخ داده است،سایه کلیسا و اندیشه مسیحیت را بر جبین داشته است. نخست رهبران مذهبی مسیحی،گمان کردند که میتوانند با فتوی مانعی بر مسیر نهر خروشان تئاتر شوند.آورلیوس آگوستین فرمان ممنوعیت تئاتر را صادر کرد و بازیگران را در تنگناها قرار داد. ولی گرایش مردم به نمایش و جوهره وجودی تئاتر ،تواناتر از فرمان اوبود. پس راه دیگری باید اندیشید. این راه همانا همسوو همسازگار کردن تئاتر با اندیشه های مذهبی بود. در دوران وسطی،دیرها و کلیساها محل آفرینش درام شدند. کشیشان بازیگری آموختند .جایگزین نمایشهای شادی بخش دهقانی، نمایش زندگی پر درد و آلام مسیح شد. نمایش میستری و میراکل سر بر آورد . در دسته نخست رمز و راز کلیسا و سرگذشت اندوه ناک مسیح دستمایه نمایش قرار گرفت و در دسته دیگر  توانمندیهای ورای انسانی مسیح به نمایش گذاشته شد در کنار این گونه نمایشهای مذهبی،مورالیته ها،فارسها،نیز که جنبه غیر مذهبی داشتند،خود نمودند تا تئاتر یکسر در بند کلیسا اسیر نشود.در طول قرون وسطی زبان لاتین سلطنت میکرد و زبان یونان همراه با تمدنش محکوم بود در این دوره تنها فلسفه یونان و به خصوص ارسطو بود که درشرق غرب ختمدگار دین شده بود و به استدلالات عقلی که دردست داشت با ثبات عقاید مذهبی میپرداخت.                                                                            

  بامرگ زبان یونانی و انحطاط فرهنگ و ادب قدیم و ظهور مسیحیت که با ادبیات آمیخته با بت پرستی قدیم ناسازگار بود و تاثیر قدیم از میان رفت . وانواع جدید تیاتر بر پایه موضوعات دینی عبارت بودند  از معجزه ، اخلاق ، هزل ،  شکنجه ها و مصیبت ها ،  و انترلود . موضوع شکنجه ها ومصیبت ها در اینجا ریاضت است ، که زنده گی ومسیح و رنج های او در داستان به دار آویختن را بیان میکرد موضوع سراسراز کلیسای است که عبارت بود از تعمید واشتراک واثبات ازدواج واعتراف و رهبانیت و آخرین سر (مسح آخر ) و همگی را اسرار هفتگانه مینامیدند . معجزه میراکل سر اول قدیمترین انواع تیاتر است که موضوع اش قدیسان و معجزات و کرامات آنان بود. درقرن پانزدهم تیاترهای مذهبی بوجود آمدند که به مناطق مختلفی سفر میکردند و یا از کلیسای به کلیسایی دیگر میرفتند تا این داستانها را نمایش دهند . روح   ضد مذهبی به زودی به این تیاتر هاسرایت کرد و کار انها به هزل کشید . و به تمسخر مهجزات وکرامات قدیسین پرداختند ودر این هنگام نمایش هزلی پدید آمد .(نمایش هزلی ) یک نوع تیاتر عامیانه است مثل داستان{ الکساندر }که تنها هدفش خنداندن است و فاقد هر گونه انتقاد اجتماعی است. اما ماسک{ مقنعه}پا یه های اپرای کمیک بشمار میایند و آن اپرای است که اساس آن را آواز و  رقص موسیقی است. ماسک در انگلستان پدید آمد و به خصوص در دربارهای پادشاهان و کاخهای مرد های اشراف شیوع فراوان یافت و تنها وصیله تفریح و خوشگزرانی بود .

درام قرون وسطی : انواع نمایش:

 نمایشهای قرون وسطایی را معمولا از لحاظ موضوع به دو دسته تقسیم میکنند : نمایش های سایکل  و نمایش های غیر سایکل . نمایش های سایکل یا دورای به آن دسته از نمایشهای اطلاق میشود که از داستانهای انجیل گرفته شده و به  مرگ زستاخیز حضرت مسیح و مصایب یاران او میپردازد . اما نمایش های غیر سایکل ؛ بیشتر موضوع های اخلاقی ، فولکلوریک ، جدی و حتی کمیدی دارند.

نمایش های سایکل: آغاز نمایش های سایکل که آنها ار با عناوینی چون میستر و یا تعزیه نیز میشناسیم ، به اواخر قرن دهم میلادی باز میگردد .  اولین قطعات کوتاهی که از این گونه نمایشها به دست آمده ، متعلق به انگلیس بوده و توسط اسقف اعظم وینچستر و احتمالا بین سالهای 965 تا 975 میلادی نوشته شده اند. این قطعات کوتاه همراه با دستورات کاملی جهت اجرا میباشند .   همانطوریکه اشاره رفت ، موضوع نمایشهای سایکل از کتاب مقدس انجیل گرفته شده است . برای مثال موضوع یکی از این نمایشها که متعلق به قرن سیزدهم است و در آلمان به دست آمده، شامل این قسمت ها است :تدفین حضرت مسیح ، در خواست روحانیون اعظم یهودی از پیلاتوس برای نگهبانی قبر آن حضرت ، موافقت پیلاتوس و گماردن سربازان رومی برای این کار و دادن پول به آنها ، ظهور فرشته ای در کنار مقبره ، خرید روغن و مرهم برای تطهیر پیکر عیسی توسط مریم مادر و مریم مجدلیه و باز گشت آنها به مقبره ، عروج عیسی به آسمان ، گذارش دادن واقعه توسط سربازان به روحانیون اعظم یهودی ، در خواست روحانیون از سربازان برای این که اعلام کنند که جسد حضرت عیسی دزدیده شده است ، خبر دادن واقعه از طرف مریم مجدلیه به پیتر و جان دوتن از حواریون ، ملاقات مریم مجدلیه با عیسی که به جامه باغبانی در آمده ، همراهی دوفرشته با عیسی و رفتن آنها به دم دروازه جهنم برای رهایی روحهای که در آن جا زندانی شده اند ، و بالاخره ، اعلام رستاخیز عیسی توسط مریم مقدس و حواریون به مردم ..... نکته قابل توجه در نمایش فوق ، این است که علیرغم گسترده گی موضوع و وقایع نمایش تنها دوصد خط گفتار دارد .

 نمایش های غیر سایکل: گفتیم که نمایشهای غیر سایکل بیشتر شامل موضوع های اخلاقی ، فلکلوریک ، جدی و حتی کمیدی میشوند ، اما همچنان طرح های مذهبی هستند .

یکی از انواع نمایشهای غیر سایکل ، نمایشهای اخلاقی هستند که به نمایشهای سایکل بسیار نزدیک میباشند .نمایشهای اخلاقی احتمالا در قرن چهاردهم پدیدار شده اند . این نمایشها ، بتدریج عناصر مذهبی خود را از دست داده و جز و برنامه نمایشی گروه های حرفه ای در می آیند.

 موضوع اغلب این نمایشها ، هفت گناه کبیره کشمکش بین فرشته و شیطان بر سر تصاحب روح آدمی و مرگ و جهان پس از مرگ و  موضوع های از این قبیل بود .  مشهورترین نویسنده نمایشهای اخلاقی (پیتر نوستر انگلیسی ) بود که متاسفانه اثری از وی باقی نمانده است . قدیمی ترین سندی که از این نمایشها در دست است ، قسمتی از نمایشنامه ای تحت عنوان غرور زندگی است متعلق به سال 1400 میلادی که در آن پادشاهی زنده گی غرور بی حدی را از خود نشان میدهد ، بطور حتم در باقی نمایشنامه ، او به خاطر غرور و تکبر سقوط کرده ومجازات میشده است نمایشنامه های اخلاقی طی قرون بعدی و بخصوص در قرن شانزدهم تغییرات بسیاری پیدا میکنند و موضوعهای گوناگونی را در بر میگیرند . در زمینه صحنه آرایی ، نمایشهای اخلاقی همان اصول و قواعد کلی را داشتند که در نمایشهای مذهبی به کار گرفته میشد . هرچند از لحاظ بازیگر و تزئینات کمیت کمتری را  میطلبیدند . اهمیت نمایشهای اخلاقی در قرون وسطی بیشتر از آن جهت است که راه را برای نمایشهای غیر مذهبی هموار کردند . ازانواع دیگری نمایشهای غیر مذهبی در قرون وسطی ، اینترلود یا میان پرده است . میان پرده ها نمایشهای کوتاهی بودند که در قرون وسطی معمولا مابین سایر اتفاقات از جمله ضیافت ها اجرا میشدند . این میان پرده معمولا دارای موضوعهای مذهبی ، اخلاقی ، کمدی و تاریخی بود و از آنجا که در سالن های پذیرایی خانه های اشراف به نمایش در می آمدند ، بازیگر کم داشته و از وسایل اندکی نیز جهت صحنه آرایی استفاد ه میشده است . پس از مرگ تیاتر کلاسیک انواع نمایشات مذهبی در سکاره ها و بازار ها سر بر آورد . درام قرون وسطی مذهبی بود و نخستین شکل آن درام ها میکولوژی ( سیو ترکان درام } بود که سرود های مقدس از کتابهای مقدس بودند . ودر دوران کلیسا خوانده میشدند  نوع دیگر پولی پولی وینک بود که سرودهای دسته جمعی بودند  و توسط گروه کورس خوانده میشدند . و تقریبا دیالوگ دار بودند اما خصلت نمایشی نداشتند.

ستری ها : نمایشات میستری ها به اساس زنده گی حضرت عیسی مسیح از خلقت تا رستاخیز را نشان میدهد که این نوع نمایشات بیشتر در انگلیس پیدا شده بود .

  میراکل ها : نمایشات به حساس معجزات حضرت مریم  اجرا میشد .  

 انترلودها : {میان پرده } در فاصله نمایشات میستری ومیراکل اجرا میشد که دسته از هنرمندان برای ساختن کراکتر های غیر مذهبی بازی کرده وزنده گی  مردم به تیاتر راه پیدا میکند. نمایشنامه های صوتی : نوع نمایشات طنز و تمسخر بود که به شدت رنگ سیاسی داشت. 

  خصوصیات نمایشات قرون وسطی :

   1 : نمایشات این دوره از نظر نمایشی ضعیف اند و عنصر اول مرگ  و رستاخیز در آن وجود دارد. 

2: پرش های ناگهانی و غیر منطقی در نمایشات دیده میشود این نمایشات ساختمان ضعیف نمایشنامه است . 

   3 : کراکترها وابسته به کتاب مقدس استند

4:موضوع نمایشات مذهبی از پیش تعیین شده است.

 5:نمایشنامه ها به اساس موضوع نوشته شده اند {وبر اساس داستان های مذهبی}  

6: نمایشنامه ها به شعر اند  اما شعر ها سست و بی مایه اند بعد از پیدایش انترلودها شعر به نثر بر میگردد  و زبان بومی مردم جای کتاب مقدس را میگیرد .

مورالیته ها : نوع نمایشنامه های اخلاقی را مطرح میکند که این نمایشنامه ها بر اساس کراکتر ها نوشته میشدند . زیرا از قید موضوع های معین مذهبی رها شده بودند . در نمایشنامه ها قطع های ایجاد میشد قطعه های کمیدی که آغاز کمیدی های قرون وسطی است . در زمانی که نمایشنامه از کلیسا بیرون شد رشد کراکترها به وجود آمد.گذشته از عناصر کمیک در نمایشهای مذهبی ، درقرون وسطی نوع کمیدی مستقل نیز وجود داشت که به عنوان فارس قرون وسطی شهرت یافته بود . فارس های قرون وسطایی که باقی مانده اند بیشتر متعلق به فرانسه و آلمان استند . از خصوصیات این فارس ها یکی کوتاهی آنها است  که معمولا چند صد خط بیشتر نیست . و دیگر اینست که به شعر نوشته شده اند ، موضوع آنها نیز بیشتر هوای مسائلی چون تقلب ، دعوا و دورویی دور میزند . یکی از این فارس های مشهور که متعلق به فرانسه است، پیر پاتلن نام دارد و احتمالا مربوط به سال 1470 میلادی است . این نمایشنامه نشان میدهد که شیاد خود چگونه فریب میخورد . در آلمان نیز فارس های که بیشتر به عنوان شروتاید (شروتاید  مطابق مذهب مسیحی ، سه روز قبل از چهار شنبه توبه را گویند ) خوانده میشوند ، وجود داشت . به نظر میاید که شروتاید ها طی کارناوالهایی که به راه میافتاد ، به وجود آمده باشند  البته بخشی اعظم که از این نوع نمایش باقی مانده است ، بسیار خام و فاقد ارزش های نمایشی زیبایی استند . اما گفته میشود که آثار (آنس ساکس) کیفیت بهتری را دارا میباشند . مشهور ترین نمایش آنس ساکس، محقق سرگردان و دفع کننده شیاطین نام دارد.درانگلیس تا قرن شانزده ، فارس های مستقل وجود نداشت . فارس های نخستین نیز از نمایشها ی مذهبی متحول شده و وابسته به آنها بودند . در قرن شانزدهم است که فارس در انگلیس کم کم به صورت نمایش مستقل در میاید  و آثار نویسنده چون جان هیوود مورد پسند تماشاگران انگلیس قرار میگیرد . مشهور ترین اثر هیوود را یوحنا یوحنا  میدانند که داستان شوهر عیب جو است.

صحنه نمایش: به نظر میرسد که سرتاسر قرون وسطی تماشاخانه دایمی ساخته نشده باشد . اما به طور معمول برای اجرای نمایشها از یکی از این دو طریقه ها استفاده میشده است.........................

 سکوه های ثابت یا سکوه های متحرک آشکار است که هردوی این صحنه ها نیز به الهام از محراب کلیسا به وجود میایند . نمایش های مذهبی نخست در محوطه کلیسا و با استفاده از محراب آن اجرا میگردد . اما به تد ریج که این نمایشها امکانات بیشتری برای خود طلبیدند ، محوطه داخل کلیسا قادر به پاسخگویی نبوده ، بنابر این محل نمایش به حیاط کلیسا انتقال میابد. زمانی که محل نمایش از درون کلیسا به حیاط آن انتاقال میابد ، دست اندر کاران برای اینکه امکان دید بهتری برای تماشاگر فراهم آید سکوه های میسازند که تعداد شان نیز به تدریج افزوده میگردد . اما در هر حال ، دو سکوهی اصلی ، معرفت بهشت و جهنم بودند که در طرف چپ و راست تماشاگر قرار میگرفتند به مرور زمان ، سکوه ها از حیاط کلیسا به بازارچه ها منتقل میشود و بد ین ترتیب صحنه نمایش دوباره استقلال خود را باز میابد .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: